Welke factoren hebben de winsten van Europese banken gestimuleerd?
Door Alexis Lautrette, Financial Debt Portfolio Manager bij Lazard Frères Gestion
In 2023 boekten veel Europese banken uitstekende winsten, waarbij de winsten vaak het niveau bereikten dat voor het laatst in 2007 werd gezien en soms zelfs een historisch hoogtepunt bereikten.
In haar meest recente Risk Dashboard geeft de Europese Bankautoriteit (EBA) duidelijk de verschillende factoren voor winstgroei aan die bijdragen aan de stijging van het rendement op eigen vermogen (RoE) voor Europese banken tussen het eerste kwartaal van 2023 (10,4%) en dat van 2024 (10,6%).
Het zal geen verrassing zijn dat de nettorentebaten, die direct gekoppeld zijn aan het renteniveau, een positieve bijdrage hebben geleverd in deze periode. Banken die leningen verstrekken tegen een vaste rente profiteren van de geleidelijke vervanging van oude hypotheken met een lage rente door nieuwe leningen met een hogere rente. In landen waar hypotheken met een variabele rente gebruikelijk zijn, profiteerden banken snel van de stijgende rente.
Toch droeg dit positieve rente-effect minder bij aan de RoE dan de daling van de bijdragen van banken aan het depositogarantiestelsel (DGS) en het gemeenschappelijk afwikkelingsfonds (SRF). Deze prudentiële fondsen hebben nu hun respectievelijke doelstellingen van €55 miljard voor het depositogarantiestelsel en €80 miljard voor het SRF bereikt na een aantal jaren van bijdragen van Europese financiële instellingen. Banken hebben hun RoE met 1,3% verhoogd als gevolg van deze bijdragen die in het eerste kwartaal van 2024 aflopen. Het einde van deze regelgevende inspanning betekent dat de kostenbasis van banken nu op een aanzienlijk lager niveau zal liggen dan voorheen.
Opmerkelijk is de negatieve bijdrage van de categorie "Overige (incl. belastingen)", die voornamelijk het gevolg was van de invoering van een nieuwe Spaanse onverwachte belasting op bankwinsten. In het eerste kwartaal van 2024 boekten de Spaanse banken de verschuldigde belasting voor het hele boekjaar. Vanaf het volgende kwartaal zal deze boekhoudkundige impact verdwenen zijn en zou de RoE van de Europese banken mechanisch moeten stijgen tot ongeveer 12%, ervan uitgaande dat alle andere factoren constant blijven.
